सत्य र असत्यको गूढ अर्थ – ‘अ’ को रहस्य
सत्य (Truth) र असत्य (Falsehood) को भिन्नता के हो?
संसारमा सत्य र असत्य एकसाथ विद्यमान छन्, तर तिनको प्रकृति र अस्तित्व अलग-अलग छ। यदि हामी यी दुईको भाषिक संरचना र दार्शनिक महत्वलाई बुझ्न खोज्छौं भने, एउटा रोचक रहस्य देखिन्छ—
‘अ’ बाट सुरु हुने र ‘अ’ मै समाप्त हुने शब्दहरू असत्यको प्रतीक हुन्।
यसको गहिरो अर्थ के हो?
१. असत्यको स्वरूप – अस्थायीता र परावर्तन
असत्य भनेको के हो?
- असत्यको सधैं आरम्भ हुन्छ र अन्त्य हुन्छ।
- यसको अस्तित्व निरन्तर टिक्दैन, किनभने यो समयको चक्रमा बाँधिएको छ।
- असत्यको जरा अज्ञान (Ignorance) मा गाडिएको हुन्छ, जसले भ्रम सिर्जना गर्छ।
- ‘अ’ ले संकेत गर्छ कि कुनै कुरा उल्टो छ, अप्राकृतिक छ, वा समयको प्रवाहसँग मेल खाँदैन।
- उदाहरण: ‘असत्य’ शब्द नै हेरौं—यो ‘अ’ बाट सुरु भएर ‘अ’ मै अन्त हुन्छ। यसको अर्थ के हो? यो चक्रमा सीमित छ, परिवर्तनशील छ, र वास्तविक अस्तित्वमा स्थायी छैन।
कृष्ण-राधा लीलामा असत्यको भूमिका
- असत्यको आरम्भ अयनमा हुन्छ। ‘अयन’ भन्नाले प्रवाह वा मार्ग बुझाउँछ। जब असत्यको चक्र सुरु हुन्छ, समयले उल्टो दिशा लिन्छ।
- असत्यको ऊर्जा दक्षिणायनमा बलियो हुन्छ। दक्षिणायन सूर्यको दक्षिणी गति हो, जुन अध्यात्मिक रूपमा अज्ञान, भ्रम, र भौतिक संसारको मोहलाई दर्शाउँछ।
२. सत्यको स्वरूप – अनन्त र नयाँ आरम्भ
सत्य भनेको के हो?
- सत्य सधैं नवीन (new) हुन्छ। यसको कुनै वास्तविक अन्त्य हुँदैन।
- सत्य ब्रह्माण्डको शाश्वत नियम हो, जुन सधैं विद्यमान रहन्छ।
- सत्य भनेको ब्रह्म (Supreme Reality) हो, जुन कहिल्यै नष्ट हुँदैन, केवल रूपान्तरित हुन्छ।
- असत्य जति नै शक्तिशाली देखिए पनि सत्यले सधैं नविनता ल्याउँछ।
उत्तरायण – सत्यको आरम्भ
- उत्तरायण सत्यको सुरुवात हो। उत्तरायणमा सूर्य उत्तरतिर जान्छ, जसको अर्थ आत्मज्ञान, सत्य, र अध्यात्मिक जागरण हुन्छ।
- महाभारतमा, भीष्म पितामहले मृत्युको लागि उत्तरायण कुर्ने कारण यही थियो—किनभने उत्तरायणमा मृत्यु हुने आत्माले मोक्ष प्राप्त गर्न सक्छ।
- कृष्ण र राधाको लीला उत्तरायणको प्रतिनिधित्व गर्छ। उनीहरूको प्रेम कुनै सीमामा बाँधिएको छैन, किनभने त्यो शुद्ध, निःस्वार्थ, र सत्यमा आधारित छ।
३. सत्य र असत्यको गूढ सन्देश
- असत्य सधैं चक्रमा बाँधिन्छ, किनभने यसको अन्त्य अनिवार्य छ।
- सत्य सधैं नवीन हुन्छ, किनभने यसले आफैंलाई अनन्त रूपमा पुनर्निर्माण गर्छ।
- असत्य दक्षिणायनको चक्रमा अड्कन्छ, तर सत्य उत्तरायणमा प्रवेश गरेर नयाँ सुरुवात गर्छ।
निष्कर्ष:
- यदि हामी सत्यको मार्ग रोज्छौं भने, हाम्रो जीवन नयाँ ऊर्जासहित अगाडि बढ्छ।
- असत्यको जालमा परेमा, हामी समयको चक्रमा फस्छौं, जुन अन्ततः समाप्त हुन्छ।
- कृष्ण-राधाको लीला उत्तरायणको संकेत हो, जहाँ प्रेम, प्रकाश, र मोक्ष छ।
यो रहस्य बुझ्दा हाम्रो जीवनमा सत्य र असत्यको भिन्नता स्पष्ट हुन्छ, र हामी सत्यको मार्ग अपनाउन प्रेरित हुन्छौं।
The Profound Meaning of Truth and Falsehood – The Mystery of ‘A’
What is the difference between truth (Satya) and falsehood (Asatya)?
Truth and falsehood coexist in the world, yet their nature and existence are fundamentally different. If we analyze their linguistic structure and philosophical significance, an intriguing mystery unfolds—
Words that begin with ‘A’ and end with ‘A’ often symbolize falsehood.
What does this mean?
1. The Nature of Falsehood – Temporary and Cyclical
What is falsehood?
- Falsehood always has a beginning and an end.
- Its existence is never permanent because it is bound by the cycle of time.
- Falsehood is rooted in ignorance, which creates illusions.
- The letter ‘A’ often signifies something inverted, unnatural, or out of sync with the cosmic flow.
- Example: Take the word ‘Asatya’ (Falsehood) – it starts with ‘A’ and ends with ‘A.’ This suggests it is confined within a cycle, constantly changing, and lacks eternal existence.
Falsehood in the Krishna-Radha Leela
- Falsehood begins in Ayan. ‘Ayan’ means path or movement. When falsehood takes over, time moves in a reversed or unnatural direction.
- Falsehood gains strength in Dakshinayan. Dakshinayan (the southern movement of the sun) is associated with ignorance, illusion, and attachment to the material world.
2. The Nature of Truth – Eternal and Ever-New
What is truth?
- Truth is always new and ever-renewing. It has no real end.
- Truth is the eternal law of the universe, always present and unchanging.
- Truth is the ultimate reality (Brahman), which never perishes but only transforms.
- No matter how strong falsehood may appear, truth always emerges with new energy.
Uttarayan – The Beginning of Truth
- Uttarayan marks the rise of truth. In Uttarayan, the sun moves northward, symbolizing spiritual enlightenment, self-realization, and awakening.
- In the Mahabharata, Bhishma Pitamah waited for Uttarayan to leave his mortal body because a soul departing during Uttarayan attains liberation (moksha).
- The Krishna-Radha Leela represents Uttarayan, where love, devotion, and transcendence are beyond worldly limitations.
3. The Deep Message of Truth and Falsehood
- Falsehood remains trapped in a cycle because its end is inevitable.
- Truth is always fresh and boundless because it continuously regenerates itself.
- Falsehood thrives in Dakshinayan, but truth rises in Uttarayan, marking a new beginning.
Conclusion:
- Choosing the path of truth allows us to move forward with renewed energy.
- Falling into the illusion of falsehood keeps us trapped in the cycle of time, which ultimately collapses.
- The Krishna-Radha Leela is a symbol of Uttarayan—where divine love, enlightenment, and liberation exist.
Understanding this mystery clarifies the difference between truth and falsehood, guiding us toward the eternal path of truth.